مدل تعالی سازمانیEFQM
تعالی سازمانی، از جمله مفاهیمی بوده که همواره سیستم ها به دنبال آن بوده اند و در هر مرحله از تاریخ به گونه ای آن را بیان نموده اند. تعالی سازمانی را می توان رشد و ارتقای سطح یک سازمان در تمامی ابعاد مختلف آن دانست، بنابراین دامنه گسترده ای را در بر گرفته که پیچیدگی موضوع را بیشتر می کند. با رشد مفهوم کیفیت از بازرسی و کنترل آماری فرآیند ها به تضمین و مدیریت کیفیت، تعالی سازمانی نیز وجهه جدیدی به خود گرفته و با تکیه بر اصول و مفاهیم مدیریت کیفیت جامع، ابزارها و روش های اجرایی مناسبی برای آن طرح ریزی گشته است.
در سال های اخیر مدل هایی تحت عنوان تعالی کسب و کار مطرح گشته است که با توسعه آن مدل هایی که دربرگیرنده تمامی انواع سازمان ها مشتمل بر سازمان های تجاری و انتفاعی و سازمان های غیرانتفاعی است، ایجاد گشته اند. از آن جمله می توان به مدل تعالی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت، EFQM اشاره نمود. رویکرد اغلب این مدل ها بر استفاده مؤثر از فرآیند خود ارزیابی به منظور ارتقای سطح سازمان بوده و بدین منظور روش هایی را جهت خود ارزیابی سازمان مطرح نموده اند.
تتتت
مدل تعالی سازمانی EFQM به چه معنی است؟
EFQM که مخفف مدل تعالی کسب و کار بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت می باشد، یک چارچوب شناخته شده جهانی است که شرکت ها میتوانند از آن برای ارزیابی عملکرد خود و شناسایی زمینه های بهبود مستمر استفاده کنند. این سیستم مدیریت کیفیت بر این فرض استوار است که سازمانها برای موفقیت و داشتن مزیت رقابتی باید به طور مداوم برای تعالی پایدار تلاش کنند. این مدل یک نمای کلی از سازمان ارائه میدهد و حوزه های بهبود را آشکار میکند و در عین حال تکنیک ها و ابزارهایی را برای اندازه گیری بهبود در طول زمان فراهم می کند. به طور خلاصه، مدل EFQM یک چارچوب مدیریتی است که بر کیفیت تمرکز دارد و به سازمان ها کمک میکند تا تشخیص دهند که در حال حاضر در کجای مسیر تعالی خود قرار دارند یا چه گام هایی برای بهتر شدن لازم است.
مدل تعالی EFQM در سال 1992 به منظور ترویج مدیریت کیفیت برای کمک به سازمان ها، صرف نظر از اندازه یا بخش، در توسعه و اجرای استراتژی های خود برای افزایش رقابت پذیری در اروپا ایجاد شد. از آن زمان این مدل به مرور زمان سازگار شده و تکامل یافته است تا منعکس کننده تغییرات در بازار جهانی باشد. مدل ۲۰۲۰ جدیدترین مدل تعالی EFQM است و نسبت به مدل قبلی اساساً تغییر کرده و بر اساس هفت معیار بنا شده است و به درک و تحلیل رفتار، تفکر و فرهنگ یک سازمان کمک میکند. مدل تعالی سازمانی بر اساس جایزه کیفیت اروپا (EQA) شکل گرفته و هدف آن ایجاد زمینه، انگیزه های لازم بر روی سازمان ها و افراد به منظور بهبود کسب و کار و دستیابی به نتایج قابل توجه در تمامی ابعاد و فعالیت های سازمانی می باشد.
مدیریت کیفیت EFQM چگونه کار میکند؟
به طور کلی، مدل EFQM الزاماتی را که یک شرکت باید برای تعالی در عمل (بر اساس هفت معیار که میتوانند به سه بخش تقسیم شوند) برآورده کند، شرح می دهد. در پشت این سه بخش، منطق ساده اما مؤثر سه سوال اصلی نهفته است:
1. جهت: چرا سازمان وجود دارد؟ چه هدفی را برآورده میکند؟ چرا این استراتژی خاص؟
2. اجرا: سازمان چگونه قصد دارد به هدف و استراتژی خود دست یابد؟
3. نتایج: تا به امروز واقعاً به چه چیزی دست یافته است؟ در آینده چه چیزی را در نظر دارد؟
بنابراین این سیستم، هدف، چشم انداز و استراتژی یک سازمان (چرا) را به مزایایی که برای ذینفعان خود ایجاد می کند (چگونه) و تعالی پایدار در نتایج (چه چیزی) پیوند می دهد.
مدل EFQM از یک ویژگی متعادل و متوازن برخوردار است، بطوریکه فعالیت ها و نتایج سازمان هر یک با توجه به میزان اهمیت و نقش آن در تعالی سازمانی جداگانه مورد ارزیابی واقع می شود. اولین گام، ارزیابی موقعیت فعلی سازمان با استفاده از معیارهای مدل و ابزار ارزیابی RADAR است، این امر شناسایی حوزه های قوت و بهبود را ممکن میسازد. در مرحله بعد سازمان یک برنامه عملیاتی برای دستیابی به اهداف خود تدوین می کند، این برنامه باید شامل اهداف روشن، استراتژی هایی برای دستیابی به این اهداف و معیارهایی برای ارزیابی پیشرفت باشد. در نهایت، سازمان برنامه را اجرا میکند، پیشرفت را رصد کرده و در صورت لزوم اصلاحاتی را انجام می دهد.
در بسیاری از ارزیابی های سنتی در کشور ما نقش عوامل توانمند ساز بسیار ناچیز و قابل چشم پوشی است با تکیه بر شاخص ها و استانداردهای موجود در سازمان نهایتا مدل EFQM زمینه های یک ارزیابی یکپارچه در تمام ابعاد سازمان جهت سنجش جامع عملکرد سازمان و تعریف پروژه های بهبود سازمان را فراهم می سازد.
آیا برای سیستم تعالی سازمانی می توان گواهینامه گرفت؟
سیستم تقدیرنامه EFQM با هدف نشان دادن عملکرد خوب یک سازمان در مقایسه با این مدل تعالی سازمانی طراحی شده است که با گواهینامه های ایزو متفاوت می باشد. سازمان ها می توانند به سطوح مختلفی از تقدیرنامه دست یابند، فرآیند تقدیرنامه EFQM توسط ارزیابان مستقل EFQM انجام می شود؛ آنها عملکرد را با استفاده از مدل بررسی می کنند و در طول فرآیند، بازخورد متناسب ارائه میدهند.
مدل EFQM یک الگوی جامع می باشد که هر یک از 7 معیار آن بخشی از فعالیت های سازمان را شامل می شود. لازم به ذکر است دریافت جایزه ملی بهره وری و جایزه ملی کیفیت در ایران بر اساس مدل EFQM می باشد. نتایج حاصل از ارزیابی آن سازمان را موفق به دریافت جایزه ملی بهره وری و جایزه ملی کیفیت می کند.
مزایا و معایب EFQM
مدل EFQM به سازمانها کمک می کند تا تغییرات را مدیریت کرده و عملکرد خود را بهبود بخشند، به همین ترتیب، مزایای متعددی را ارائه میدهد از جمله:
✓ این سیستم به شرکت ها کمک میکند تا هدف خود را تعریف کرده و فرهنگی ارزش آفرین را شکل دهند که بر اهداف مشترک متمرکز است.
✓ تغییرات به طور فعال به جلو هدایت می شوند، این مدل یک چارچوب آزمایش شده و مطمئن برای اقدام ارائه میدهد تا آن را تا حد امکان روان کند.
✓ با اطمینان از اینکه فرآیندها به طور مداوم تجزیه و تحلیل و بهینه می شوند، مدل EFQM به تقویت شیوه های چابک کمک می کند.
✓ این مدل باز است و به جای ارائه یک راه درست، از رویکردهای مختلفی را ارائه میدهد که شرکت ها می توانند به صورت جداگانه از بین آنها انتخاب کنند.
✓ این مدل به طور فشرده بازخورد ذینفعان مهم را برای بهبود بیشتر عملکرد سازمان در بر می گیرد.
در عین حال، سیستم EFQM با برخی چالش ها نیز همراه است، که می توان آنها را به عنوان معایب این چارچوب در نظر گرفت:
• این مدل به سمت مدیریت تغییر بلندمدت و مداوم هدایت می شود، بر این اساس برای دستیابی به اهداف کوتاه مدت کمتر مناسب است.
• بسیاری از اصطلاحات درون مدل مبهم فرموله شده اند یا به اندازه کافی تعریف نشده اند، این امر کار با آن را دشوارتر می کند.
• برای اجرای این مدل بسیار جامع، داشتن سطح بالایی از تعهد و رهبری قوی در تمام سطوح شرکت ضروری است.
کاربردهای مدل تعالی سازمانی
کاربرد مدل تعالی از یک فرآیند ساختاریافته مبتنی بر توسعه پایدار پیروی می کند. مدل EFQM با موفقیت در تعداد زیادی از صنایع به کار گرفته شده است، یک مثال خوب بخش مراقبت های بهداشتی است که در آن این سیستم به بهبود ایمنی بیمار و کیفیت مراقبت کمک کرده است. بسیاری از بیمارستانها از این مدل برای ساده سازی رویه های خود، بهبود ارتباط بین بخشها و افزایش رضایت بیمار استفاده کرده اند. در صنعت خودرو، این مدل به بهبود کیفیت محصول و افزایش بهره وری تولید کمک کرده است و در بخش خدمات، بسیاری از شرکتها از این مدل برای بهبود کیفیت خدمات خود و تقویت وفاداری مشتری استفاده کرده اند.
مهم نیست که یک سازمان در چه صنعتی فعالیت می کند، سیستم مدیریت کیفیت یک چارچوب اثبات شده برای دستیابی به تعالی سازمانی ارائه می دهد. کاربرد جهانی و تمرکز آن بر توسعه پایدار، آن را به ابزاری ارزشمند برای افزایش عملکرد و بهره وری در هر نوع سازمانی تبدیل می کند.
در پایان اگر قصد اخذ گواهینامه ایزو و یا سایر گواهینامه های بین المللی برای کسب و کار خود را داشته باشید می توانید با کارشناسان شرکت QAL جهت مشاوره در زمینه اخذ ایزو و سایر موارد در ارتباط باشید.