5s یا نظام آراستگی محیط کار

5S نام یک روش سازمانی در محل کار است که از لیستی از پنج کلمه ی ژاپنی استفاده می کند. این کلمات عبارتند از Seiri ،Seiton ،Seiso ،Seiketsu و Shitsuke که همه آن ها با حرف S شروع می شوند و به همین علت با نام 5S معرفی می شود. این نظاام آراستگی هم پا با اخذ گواهینامه ایزو برای محیط های کاری مورد نیاز می باشد.

این روش در واقع نحوه سازماندهی فضای کاری برای کارآیی و بهره وری را با شناسایی و ذخیره سازی مورد استفاده قرار می دهد. شرکت های غربی قبل از درخواست یا اجرایی کردن فرایند های خود، از مفاهیم اساسی 5S استفاده می کردند.

5S چیست؟

5S یک ابزار ساده ، کارآمد و ایمن برای افزایش بهره وری شما و جهت سازماندهی و تمیزی محل کار خود می باشد. یکی از مهم ترین عوامل 5S این است که باعث می شود مشکلات بلافاصله آشکار شوند.نظام آراستگی محیط کار 5S یک فرآیند تیمی است و باید توسط افرادی که در منطقه کار می کنند ، انجام شود.

مفهوم 5S چیست؟

این پنج مرحله متمایز (با توضیحات انگلیسی) هستند که در ادامه درباره جز به جز آن ها صحبت می نماییم:

5S Seiri؛ که به معنای مرتب سازی، پاک کردن، طبقه بندی و... می باشد.

5S Seiton؛ به معنای راست کردن، ساده کردن، تنظیم به صورت، پیکربندی و... می باشد.

5S Seiso؛ به معنای جارو کردن، درخشش، اسکراب، تمیز کردن و چک کردن می باشد.

5S Seiketsu ؛ به معنای استاندارد سازی، تثبیت، سازگاری می باشد.

5S Shitsuke؛ به معنای حفظ، نظم و انضباط خود، سفارشی ، تمرین و... می باشد.

برای تکمیل این مراحل برخی از شرکت ها یک بخش ششم (6S) که ایمنی نام دارد را اضافه می کنند. اگر چه به نظر ما این باید بخشی جدایی ناپذیر از مراحل 5S نه یک مرحله جداگانه در خود باشد.

5C & CANDO:

موارد مطرح شده در ذیل به عنوان جایگزینی برای 5S ذکر شده اند:

5S در بعضی موارد با عنوان 5C شناخته شده است که واژه ی C جایگزین واژه های S شده است.

موارد مطرح شده در 5S شامل موارد زیر است:

✔ پاکسازی

✔ پیکربندی

✔ تمیز کردن و چک کردن

✔ مطابقت

✔ پایداری

موارد مطرح شده در CANDO نیز شامل موارد زیر می گردد:

• پاک کردن

• ترتیب دادن

• عصبانیت

• نظم و انضباط

• بهبود مستمر

تعریف نظام آراستگی محیط کار 5S:

در ادامه با هر مرحله از فرآیند 5S که به طور کامل توضیح داده شده است و همچنین با تعاریف هر یک از آن ها آشنا می شویم.

5S Seiri یا پاکسازی :

5S Seiriیا مرتب سازی اولین گام در فرآیند 5S می باشد که توضیح آن عبارت است از مرتب سازی اختلافی اقلام از یکدیگر در محیط کار که در واقع امری بسیار مهم و مورد نیاز است. این مرحله به تیمی نیاز دارد که بتوانند تمام مواردی که بطور آشکار به محیط کار تعلق ندارند را حذف کنند و فقط مواردی را که برای پیشبرد پروسه های مورد نظر مورد نیاز است را نگهداری کنند.

5S Seiton یا مرتب کردن و پیکربندی (ساماندهی به ترتیب):

5S Seitonیا مرتب کردن، فرآیندی است که پس از حذف اقلام مازاد بر روی اقلام مانده می بایست اجرایی نمود و آن ها را با استفاده از اصول ارگونومیک به نحو موثری نظم بخشید تا جایی که این اطمینان حاصل شود که هر جنس یا کالا مکان مشخصی دارد و همه چیز در جای خودش قرار گرفته است.

5S Seiso یا Sweep / shine :

منظور ازSeiso تمیز کردن کامل محیط ، ابزار، ماشین آلات و تجهیزات دیگر در محیط کار می باشد تا این اطمینان حاصل شود که همه چیز به وضعیت تقریبا جدید رسیده است. با اجرای این مرحله از فرآیند 5S اطمینان حاصل می شود که هرگونه عدم انطباقی از بین رفته است.

5S Seiketsu یا مطابقت :

منظور از Seiketsu یا استاندارد سازی، تضمین این است که آنچه که ما در سه مرحله اول از فرآیند 5S انجام داده ایم استاندارد شده است .فرآیند استاندارد سازی بخش مهمی است که می بایست در مراحل 5S در نظر گرفته شود.

5S Shitsuke یا پایداری و ثبات :

منظور از مرحله نهایی فرایند 5S ، حفظ ، پایداری و ثبات مراحل انجام شده قبلی می باشد تا این اطمینان حاصل شود که فرآیند 5S به طور مداوم جهت بهبود مراحل کار در سازمان اجرائیست. 5S باید بخشی از فرهنگ کسب و کار و مسئولیت هر فرد در سازمان باشد. در واقع با انجام فرایند های خاص در این مرحله شاهد ثبات کلیه مراحل به صورت دائمی در محیط کار هستیم.

نظام آراستگی همانند اخذ گواهینامه ایزو شامل مراحل قبل و بعدی است که می بایست توسط سازمان ها انجام گیرد. در صورت نیاز به نظام آراستگی محیط کار 5S برای اداره و یا سازمان خود و یا هرگونه سوال در خصوص آن، می توانید با مشاوران ما در شرکت QAL در ارتباط باشید تا راهنمایی های لازم در خصوص آن به شما داده شود.